Ένα, δύο, τρία,
πολλά Πολυτεχνεία!
Στη μνήμη του Μιχάλη και του Γιάννη.
" Πάει. Αυτό ήταν.
Χάθηκε η ζωή μου φίλε
μέσα σε κίτρινους ανθρώπους
βρώμικα τζάμια
κι ανιστόρητους συμβιβασμούς.
'Άρχισα να γέρνω
σαν εκείνη την ιτιούλα
που σούχα δείξει στη στροφή του δρόμου.
Και δεν είναι που θέλω να ζήσω.
Είναι το γαμώτο που δεν έζησα "
(Κατερίνα Γώγου)
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το 1967 ήμουν στην ΣΤ΄ Δημοτικού. Οι πολιτικές συζητήσεις ήταν ανύπαρκτες στο σπίτι και αγνοούσα την κεντρική πολιτική σκηνή… Αυτό που με κάνει να θυμάμαι την μέρα της 21η Απριλίου είναι η έκπληξη μου για την απαγόρευση της κυκλοφορίας και οι χαμηλόφωνες και ανήσυχες κουβέντες των μεγάλων που μισοκαταλάβαινα… Τον πιάσανε… Που θ αφήσει τα παιδιά της… Τους συγκεντρώνουν στα σχολεία… Θα πάει εξορία…. Άκουγα για δικτατορία και χούντα και θυμάμαι ότι άνοιξα την εγκυκλοπαίδεια του Ελευθερουδάκη να δω τι σημαίνουν, αλλά δεν έβγαλα άκρη…
Δυστυχώς στα πρώτα χρόνια του γυμνασίου δεν ευτύχισα να έχω καλούς δασκάλους. Η φιλόλογος μας, για παράδειγμα, ήταν μια ξερακιανή, συντηρητική γυναίκα που χειριζόταν την αρχαία σοφία ως ασκήσεις συντακτικού και το μάκρος της φούστας ήταν το πρώτιστο μέλημα της…. Αλλά και οι υπόλοιποι διεκπεραίωναν τις ώρες τους όπως- όπως!
Το 1969 γνώρισα τον Αλέκο Καλαφάτη, έναν ξεχωριστό για τη ζωή μου άνθρωπο. Ο Αλέκος την επόμενη χρονιά τελείωσε το σχολείο, πέρασε στο πανεπιστήμιο της Πάτρας και εντάχτηκε στο φοιτητικό κίνημα. Μου έφερνε πληροφορίες καλλιτεχνικές και πολιτικές από έναν άγνωστο κόσμο, πέρα από την θάλασσα…
Το χειμώνα του ‘71 γνώρισα την Μαριάνθη Παγουλάτου. Η οικογένεια της ήταν αριστερή και είναι η πρώτη φίλη που αποκτώ και μιλάει για διώξεις σε πρώτο πρόσωπο.
Τα καλοκαίρια του 1970 έως και 1972 γίνονται ατέλειωτες συζητήσεις που ξεκινάνε το μεσημέρι στο Μακρύ Γιαλό για να συνεχιστούν από το βραδάκι μέχρι τα ξημερώματα στις καρέκλες του «Σπυράτου» σε μια ανοιχτή παρέα που όποιος ήθελε μπαινόβγαινε.
Οι συζητήσεις στρέφονταν επί παντός επιστητού, για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, για το Μάη του 68, για την πόκα, τον Μαρξ και το σοσιαλισμό, για κινηματογράφο και βιβλία, για έρωτες, για γιαουρτοπολέμους και πάει λέγοντας… Αρκετές φορές πηγαίναμε στην αμμουδιά, νύχτα, ανάβαμε φωτιά και ακούγαμε κάποιο καινούργιο δίσκο που είχαμε αποκτήσει σε φορητό πικάπ. Θυμάμαι την πρώτη τέτοια μαγική νύχτα που ο Μάκης Ζολάς είχε φέρει Χατζή. Το «γύφτοι τα φτιάξαν τα καρφιά».
Και τους χειμώνες στο σχολείο τα πράγματα ήταν καλά. Οι δάσκαλοι μας αυτή τη φορά «ήθελαν να μας μάθουν γράμματα». Συζητούσαμε συχνά στην τάξη για τα πολιτικά, μέσα σε σύγχυση φυσικά. Ακούγαμε «Ντόιτσε Βέλλε» ενώ διαφωνούσαμε και μαλώναμε για τα τραγούδια στο «Φεστιβάλ Τραγουδιού Θεσσαλονίκης»….
Τον Ιούνιο του ‘73 τελείωσα το σχολείο και πήγα στην Αθήνα για να δώσω εξετάσεις. Η μόνη μέχρι τότε «επαναστατική μου δραστηριότητα» ήταν μια οργισμένη αντιδικτατορική επιστολή που γράψαμε με τον συμμαθητή μου, το Δημήτρη Ξενίδη, με σκοπό να τη δημοσιεύσουμε στις «Επιφυλλίδες» του Βήματος και που τελικά όταν την τελειώσαμε φοβηθήκαμε και δεν την στείλαμε…
Στις αρχές του Νοέμβρη του ‘73 έγινε το μνημόσυνο του «γέρου» Παπανδρέου που μετατράπηκε σε μεγάλο συλλαλητήριο με πολλές συλλήψεις μεταξύ των οποίων και ο παιδικός μου φίλος ο Βασίλης Στεργιώτης. Τελικά τον αφήσαν ελεύθερο και παρέπεμψαν σε δίκη μόνο 17 άτομα. Με πήρε ο Βασίλης και πήγαμε στα δικαστήρια της Σανταρόζα για να συμπαρασταθούμε στους συντρόφους του. Μας απώθησε βίαια η αστυνομία και τρέχοντας μέσα στους γεμάτους με κόσμο διαδρόμους του δικαστηρίου για να ξεφύγουμε, κρυφτήκαμε για λίγο σε μια αίθουσα όπου δικαζόταν ο Νίκος Κοεμτζής. Ο Κοεμτζής είχε παρεξηγηθεί, στα μπουζούκια, με αστυνομικούς θαμώνες, οι οποίοι επιδεικνύοντας προκλητικά την ταυτότητα τους, δεν σεβάστηκαν την παραγγελιά του και σηκώθηκαν να χορέψουν αυτοί το τραγούδι του (τα χέρια σου με κάψανε που άλλον αγκαλιάσανε…). Και έγινε μακελειό…Τον είχαμε μυθοποιήσει ως λαϊκό αντιεξουσιαστή! Δεν είναι τυχαίο που λίγο αργότερα θα γράψει ο Σαββόπουλος το έξοχο «Μακρύ ζεϊμπέκικο για το Νίκο».
" Η δίκη του έγινε τον άγριο Νοέμβρη, το ένιωθε άραγε κι εκείνος;
Ο Τύπος πάντως τον πρόβαλε ανοιχτά σαν αιμοβόρο κτήνος.
Τα ίδια λέγαν και πολλοί προοδευτικοί· παράξενο δεν ήταν:
η σύμβασή τους διαισθάνθηκε σ’ αυτόν, μιαν άλλη απειλή.
Νίκο, είν’ η αρρώστια που μας σώζει
καθώς σε φέρνει πιο μακριά κι απ’ το κελί σου,
Νίκο, στον ουρανό της μουσικής σου."
Ήταν η πρώτη μου επίσημη επαφή με τη βία, πολιτική και κοινωνική ταυτόχρονα….
ΚΥΡΙΩΣ ΘΕΜΑ
Την Τετάρτη το απόγευμα, στις 14 Νοέμβρη, πηγαίναμε με τον Αλέκο από την Κυψέλη στη Πλάκα να συναντήσουμε τον Γιάννη Μαρκόπουλο, για μια συναυλία του, στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας. Περνώντας μπροστά από το Πολυτεχνείο είδαμε πολύ κόσμο μαζεμένο στο διάζωμα της Πατησίων. Η κίνηση γινόταν ακόμα κανονικά.
Καταλάβαμε ότι κάτι συμβαίνει και προστεθήκαμε χωρίς δεύτερη σκέψη και μείς στο διάζωμα. Ο κόσμος κάθε στιγμή πλήθαινε… Η συγκοινωνία διακόπηκε…
Σαν μέσα σε έξαψη από γλυκό μεθύσι θυμάμαι τις επόμενες δύο μέρες! Χιλιάδες αγόρια και κορίτσια στην ηλικία μου, ενθουσιασμός, πάθος, δράση, έπαρση…
" Εγώ δεν έχω ουδέ μιαν άσπρη τρίχα στην ψυχή μου
κι ουδέ σταγόνα γεροντίστικης ευγένειας.
Με την τραχιά κραυγή μου κεραυνώνοντας τον κόσμο,
ωραίος τραβάω, τραβάω
εικοσιδυό χρονώ λεβέντης.
Ει, εσείς που σουλατσέρνετε,
Βγάλτε τα χέρια από τις τσέπες.
Πάρτε μαχαίρι, πέτρα, μπόμπα,
Κι αν ειν΄ κανείς σας δίχως χέρια
Ναρθεί να χτυπηθεί με κουτουλιές "
(Μαγιακόφσκι)
Παρασκευή 16, το απόγευμα, ο Αλέκος επέμενε να φύγω για το σπίτι, γιατί φοβόταν την συνέχεια… Βγήκαμε μαζί με τη Μαριάνθη από το Πολυτεχνείο αλλά μετανιώσαμε και όταν γυρίσαμε πίσω, μετά από λίγο, είχαν κλείσει οι πύλες και δεν μπορέσαμε να συναντήσουμε τους δικούς μας (είχαμε ανταμώσει και πολλούς ακόμα από την παρέα του «Σπυράτου»). Χωρίσαμε… Έπρεπε να τηλεφωνήσω στη μάνα μου και πήγα σε έναν υπόγειο ΟΤΕ που ήταν στη στοά, αρχή Σταδίου, στην Ομόνοια. Είχε ουρά και περίμενα αρκετά! Της είπα ότι είμαι καλά, να μην ανησυχεί.. Την ώρα που «αναδύθηκα» έπεφτε άγριο ξύλο. Ήταν η πρώτη μεγάλη συμπλοκή που έγινε στα Χαυτεία. Προσπαθώντας να καταλάβω τι συνέβη κουτρουβάλησα με άλλους και έπεσα κάτω. Κάποιος με τράβηξε, με σήκωσε και υποβαστάζοντας με τρέξαμε για πολύ ώρα αλαφιασμένοι μέχρι που ξεφύγαμε. Ήταν ένας ψηλός νεαρός που τον έλεγαν Χάρη κι έπαιζε μπάσκετ στον Παναθηναϊκό! Δυστυχώς δεν θυμάμαι τίποτε άλλο για την ταυτότητα του. Να είναι καλά όπου κι αν βρίσκεται… Μαζί μείναμε μέχρι το πρωί ώσπου σε κάποια άλλη συμπλοκή τον έχασα κι αυτόν……
Έμεινα εγκλωβισμένη όλη την νύχτα στα γύρω από το Πολυτεχνείο τετράγωνα, ανάμεσα σε φωτιές και οδοφράγματα. Το μυαλό μου επέλεξε να θυμάται με θυμό τα τανκς να κατεβαίνουν την λεωφόρο Αλεξάνδρας και να αφήνουν πίσω τους μισοπατημένα αυτοκίνητα. Τα ουρλιαχτά και τα συνθήματα όταν έπεφτε η πύλη …. Τα ασθενοφόρα να σταματάνε και να βγαίνουν από μέσα πάνοπλοι άντρες που χτυπούσαν και συλλαμβάνανε όποιον έβρισκαν μπροστά τους…..
Όταν έμεινα μόνη μου είχε ξημερώσει και ήμουν στην πλατεία Βικτωρίας. Άκουγα πυροβολισμούς απ΄ τις ταράτσες και δεν ήξερα προς τα πού να κινηθώ….. Ήμουν εξουθενωμένη από το ξενύχτι, το τρέξιμο, τα δακρυγόνα. Κρυμμένη σε μια κόγχη για ώρα, με ασαφή αίσθηση του χρόνου κατόρθωσα κάποτε να περάσω στα κάτω στενά και να φθάσω με χίλιους κόπους στο σπίτι μου που δεν ήταν πάρα πολύ μακριά… Στον Άγιο Νικόλα Αχαρνών, Πετροπουλάκη 23. Υπόγειο. Το μοιραζόμουν με το ξάδερφο μου, τον Διονύση Μπεκατώρο, που εκείνες τις μέρες ήταν στην Κεφαλονιά.
Θα πρέπει να ‘ταν μεσημέρι όταν έκλεισα την πόρτα πίσω μου αλλά πριν προλάβω να λιποθυμήσω χτύπησε το κουδούνι. Μπήκε ο Γιάννης Κρούσος με την Μαριάνθη. Τα νέα του ήταν ότι στην εκκένωση του Πολυτεχνείου βγήκαν με τους τελευταίους. Με τον Αλέκο χαθήκανε. Δεν είχε ιδέα πού ήταν. Κατάφερε και έφθασε στο σπίτι της Μαριάνθης που έμενε στα Εξάρχεια και εκεί τον ειδοποίησε ο πατέρας του ότι τον ψάχνει η αστυνομία. Είχε έρθει στο δικό μου για να κρυφτεί. Μέχρι το βράδυ δεν είχαμε νέα από τον Αλέκο. Ούτε τηλέφωνο είχαμε στο σπίτι. Πέρασε όμως πολύς κόσμος. Οι φημολογίες για νεκρούς και τραυματίες μας είχαν καταβάλει…
Θυμάμαι ότι η Μαριάνθη γύριζε μ΄ ένα ταξί κι έψαχνε στα νοσοκομεία. Θυμάμαι να λένε, ότι κάποιος ρώτησε στο νεκροτομείο. Θυμάμαι αγωνία και φόβο!
Μετά δύο νύχτες, την Δευτέρα το μεσημέρι, επιτέλους, χτύπησε το κουδούνι και ήταν ο Αλέκος. Τον είχαν χτυπήσει πολύ, αλλά ευτυχώς είχε αντέξει και ήταν καλά…
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το Πολυτεχνείο αλώθηκε δυο φορές!
Η πρώτη ήταν την νύχτα που τα τανκς έριξαν την πύλη.
Η δεύτερη και η πιο ανελέητη, όταν συστηματικά και ενορχηστρωμένα «χαλκεύθηκε» από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τα κόμματα. Του αποδοθήκαν με τα χρόνια διαστάσεις ισάξιες με αυτές του «κρυφού σχολειού» και της «εθνικής παλιγγενεσίας».
Το Πολυτεχνείο, ανεξάρτητα αν στήθηκε από «350 προβοκάτορες» η όχι, γιγαντώθηκε και εξελίχθηκε στην πιο μαζική αντιχουντική εκδήλωση από πολύ νέους ανθρώπους που βρέθηκαν για χιλιάδες διαφορετικούς λόγους εκεί. Και που στις περισσότερες περιπτώσεις ήταν ακόμα ανένταχτοι πολιτικά. Και που σε καμιά περίπτωση δεν τους ενδιέφερε να γίνουν νεομάρτυρες για τις επερχόμενες γενιές….
Καληνύχτα Γιάννη…
Καληνύχτα Μιχάλη…
ΤΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΘΑ ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΜΙΑΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ ΠΟΥ ΑΛΛΟΤΕ ΞΕΣΠΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟΤΕ ΥΠΟΒΟΣΚΕΙ ΚΑΙ ΠΟΥ ΑΚΟΜΑ ΚΑΙ ΣΗΜΕΡΑ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΚΑΤΑΣΤΑΛΕΙ…
ΕΠΙΜΥΘΙΟ
" Το ξέρω πως καθένας μοναχός πορεύεται στον έρωτα,
μοναχός στη δόξα και στο θάνατο.
Το ξέρω. Το δοκίμασα. Δεν ωφελεί.
Άφησε με να έρθω μαζί σου."
(Γιάννης Ρίτσος)
Ευτυχία Μπεκατώρου
Φλεβάρης 2008
No comments:
Post a Comment